- CACUS
- I.CACUSMons Hispaniae Moncaio, in Aragonia, prope confinia Castellae, inter Turiassonem, Boriam et Agredam. Melius Mons Caunus, quod vide.II.CACUSpastor Aventini incola, qui inter cetera furta, quibus agrum Latinum quottidie infestabat, Herculis quoque boves, quos ille, occisô Geryone ex Hispania abduxerat, noctu e pascuis abegit, et ne vestigiis furtum deprehenderetur, caudâ in antrum suum pertraxit. Hercules autem ad primam Auroram evigilans, cum gregem oculis perlustrâsset, et partem numerô abesle sensislet, ad proximam speluncam pergit, si forte eo vestigia ferrent, quae ubi omma foras versa videt, incertus animi abigere subinde armentum coepit. Verum cum praeter speluncam actae boves quaedam ad desiderium, ut fit, relictarum mugislent, reddita inclusarum ex spelunca boum vox Herculem convertit: Quem ad speluncam accedentem cum Cacus aditu prohibere conaretur, clavâ ictus occu. buit, ut latius exsequitur Livius l. 1. c. 7. Virg. l. 8. Aen. v. 193.Hîc spelunca fuit, vastô submota recessuSemihominis Caci, facies quam dira tegebatSolis inacessam radiis: semperque recentiCaede tepebat humus, foribusque affixa superbisOra virûm tristi pendebant pallida tabo.Huic monstro Vulcanus erat pater, illius atrosOre vomens ignes, magnâ se mole ferebat.Propert. l. 4. El. 10. v. 7.Sed non infidô manserunt hospite CacôIncolumes, furtô polluit ille Iovem.Incola Cacus erat, metuendo raptor ab antro,Per tria partitos qui dabat ora sonos.Hic ne certa forent manifestae signa rapinae,Aversos caudâ traxit in antra boves.Martial. l. 5. Epigr. 67. v. 5.Silvarumque tremor tacitâ qui fraude solebat,Ducere non rectas Cacus in antra boves.Ovid. l. 1. Fast. v. 551.Cacus Aventinae timor, atque infamia silvae.Sunt qui adfirmant, hunc Cacum Euandri fuisse servum, qui in eo loco Italiae omnia latrociniô, et incendiô vastaverit, et ob id Vulcani filium appellatum. Ovid. ubi supra, v. 553.Dira viro facies, vires pro corpore; corpusGrande: pater monstri Mulciber huius erat.Liv. loc. cit. ait, Cacum ictum fuisle clavâ. Accepit credo ab Ovidio, qui v. 575.Occupat Alcides, adductaque clava trinodisTer quater adversi sedit in ore viri.Dionys. quoque,Η῾ρακλῆς αὐτὸν τῷ ῥοπάλῳ κτείνει.Sed Virg. loc. cit. cum conficit telis, vastisque molaribus, ac ramis. Unde Propert. loc. cit. v. 15.Maenalio iacuit pulsus tria tempora ramoCacus. ------Iuvenalis Sat. 5. v. 125.Duceris planta, velut ictus ab Hercule Cacus,Et ponere foras.Habuit ex Virgilio, l. 8. Aen. v. 264.---- Pedibusque informe CadaverProtrahitur. ----Nic Lloydius. Coeterum, habitavisle locum, ubi postea Trigemina fuit porta, notat Solin. c. 1. Quippe aram Hercules, quam voverat, si amissas boves reperisset, punitô Cacô patri Inventori dicavit: qui Cacus habitavit locum cui Salinae nomen est: ubi Trigemina nunc porta. Vide ad eum Salmasium p. 9.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.